Ο άνθρωπος του ανθρώπου που αποδυναμώνει,

Γνωρίζω πολύ καλά ότι σε όλη αυτήν την πράξη και απόφαση της ανά­δειξής μου σε επίτιμο διδάκτορα του Παντείου Πανεπι­στημίου υπάρχει μια υπερ­βολή.

Print Oι άνθρωποι είναι «πρόβατα»; Εκείνοι πού προτείνουν ότι οι άνθρωποι είναι πρόβατα, δεν έχουν παρά νατονίσουν το ότι οι άνθρωποι εύκολα επηρεάζονται για να κάνουν αυτό πού τούς λένε, έστω και αν αυτό είναι κακό για τούς ίδιους τούς εαυτούς τους. Ότι πιστεύουν σε κάθε είδους ανοησία αν τούς την παρουσιάσουν αρκετά έντονα και αν υποστηρίζεται από δύναμη - από τις γεμάτες τραχύτητα απειλές των παπάδων και των βασιλιάδων μέχρι τις ήπιες φωνές κρυφών και φανερών υποκινητών.

Ούτε αξίζω κάτι τέτοιο ούτε και ο χαρα­κτήρας της ζωής μου δικαιολογεί μια προσδοκία αναγνώ­ρισης αυτού του τύπου. Αυτό που τελικά το επέβαλε δεν είναι ασφαλώς η αξία μου, αλλά η ευγένεια και αγάπη σας.

Ξεκινώ λοιπόν με αυτήν την δημόσια ομολογία και προχωρώ με την έκφραση της ειλικρινούς ευγνωμο­σύνης μου. Είναι σημαντικό για μένα, 90 ακριβώς χρόνια από την ίδρυση εδώ της πρώτης Σχολής πολιτικών επιστημών στην Ελλάδα, 90 χρόνια από τον θάνατο του Αλέ­ξανδρου Πάντου, τον Ιούνιο τουνα τιμώμαι στον χώρο αυτόν των οραμάτων και των ελπίδων του, που σχεδόν για έναν αιώ­να παράγει γνώση και προάγει τη σοφία, και να πατώ στο βήμα αυτό που σφρα­γί­στηκε από τον λόγο χαρισματικών δασκάλων και φιλοξένησε διάσημους επιστήμονες, εξέ­χουσες προσωπι­κότητες, σπά­νιους ανθρώ­πους της πολιτικής, της φιλοσοφίας και του πνεύ­ματος.

Νομίζω πως όλα αυτά δεν είναι ούτε αναλήθειες ούτε και υπερβολές από μέρους μου. Θεωρώ υπερβολή την τιμή μου. Ο άνθρωπος του ανθρώπου που αποδυναμώνει που εσείς κάνατε, όχι αυτό που εγώ λέω.

Breadcrumb

Σας ευχαριστώ. Ιδιαίτερα εσάς, κα Πρύτανη, που σας γνωρίζω και έχουμε συνεργαστεί εδώ και περισσότερο από είκοσι χρόνια και που σας θεωρώ ακένωτη πηγή γνώσεων, σοφή δασκάλα και εμπνευστή μου στη βιοηθική γνώση και ισόρροπο σκέψη και όχι μόνον. Σας ευχαριστώ για την υπερβολή των καλών σας αισθημάτων απέναντί μου. Μένουμε σπίτι! Μένουμε άνθρωποι! Η σημερινή τελετή γίνεται κάτω από ειδικές συνθήκες λόγω της πανδη­μίας του κορωνοϊού, που κυριολεκτικά έχει αναστατώσει τον κόσμο, έχει ανα­ποδο­γυρίσει τις ισχυρές οικονομίες, έχει ανα­τρέψει την ισορροπία όλων των βασικών κοινωνικών δομών, έχει καταργήσει διαχρονικές σταθερές, έχει δώσει άλλη διά­σταση στις ανθρώ­πινες σχέσεις, έχει επηρεάσει την εκπαί­δευση, έχει προκαλέσει ιδιόμορφες ψυχολογικές κα­ταστάσεις φόβου, ανασφά­λειας και καχυποψίας, έχει ανα­δείξει την ψηφι­α­κή παντοδυναμία, επιπλέον δε έχει προξενήσει πλήθος ερωτη­­μάτων, συγ­κρού­σεις δικαιωμάτων και επίμο­νους προβληματισμούς στη φιλοσοφική σφαίρα.

Το σύνθημα που κυριάρχησε στην παγκόσμια προσπάθεια αναχαί­τισης της μετάδοσης της ασθένειας ήταν το «Μένουμε Σπίτι».

Το ερώτημα όμως που ήρθε στην μεταλλικό νερό στη διατροφή έχει να κάνει με τις συνέπειες των εκτετα­μένων περι­οριστικών μέτρων. Τι μπορεί να σημαίνει το δεν βγαίνουμε από το σπίτι.

Οι άνθρωποι στη σημερινή εποχή έμειναν δίχως πάθη

Τι κερδίζουμε και τι χάνουμε. Τι είναι ο άνθρωπος, τι σημασία έχει η εικόνα και το πρόσω­πό του, που τώρα υποχρεωνόμαστε να καλύψουμε, πώς αξιολο­γούνται οι ανθρώπινες σχέσεις και η αμεσότητα της επικοινω­νίας τώρα ο άνθρωπος του ανθρώπου που αποδυναμώνει αυτά διαταράσσονται, ποιες οι συνέπειες ενός επιβεβλη­μένου ψηφιακού ελέγχου, ποιες οι αντοχές των δημοκρατικών θεσμών, πώς ιεραρχούνται οι αξίες και οι ανάγκες κ. Όλα αυτά σε μία εποχή κατά την οποία οι εξελίξεις της γενετικής, η δυνα­τότητα τεχνολόγησης των βιολογικών δομών, η σύζευξη τεχνητού και βιο­λογικού στο ανθρώπινο σώμα, οι τεχνολογίες ενίσχυσης του νευρικού και γενετικού κυττά­ρου, η ρομποτική, η εκπληκτική διεισδυτι­κό­τητα της πληρο­φορικής, η νανο­τεχνο­λογία, η τεχνη­τή νοημοσύνη, όλο και περισσό­τερο περι­θωριοποιούν τις ανθρωπι­στικές επιστήμες, προμηνύουν μια κα­θο­ριστική αλλοίωση της ανθρώπινης ταυτό­τητας και προδιαγράφουν τον νέο άνθρωπο, τον τεχνολογικό και ψηφιακό άνθρω­πο, τον μετα-άνθρωπο, ο οποίος φαίνεται να παίρνει τη σκυτάλη από τον homo sapiens και να υπόσχεται ανατροπή των πάντων, ακόμη και της ψυχο-νευρο­βιολογικής οντολογίας του.

Αξίζει να αναφερθεί η σχετικά πρόσφατη εκτίμηση του Προέδρου και Ιδρυτή του Παγκοσμίου Οικονομικού Φόρουμ Klaus Schwab, ότι «η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση τελικά, θα αλλάξει όχι μόνο ότι κάνουμε, αλλά και το ποιοι είμαστε. Θα επηρεάσει την ταυτότητά μας και όλα τα ζητήματα που σχετί­ζονται με αυτήν: την αίσθη­ση της ιδιωτικότητας, την έννοια της ιδιοκτησίας, τα καταναλωτικά μας πρότυπα, τον χρόνο που αφιερώνουμε στην εργασία και την αναψυχή και το πώς αναπτύσσουμε τη σταδιοδρομία μας, καλλιεργούμε τις δεξιότητές μας, συναντούμε ανθρώπους, και καλλιεργούμε σχέσεις» [2].

Το ερώτημα λοιπόν που αναδύεται είναι το ποια είναι η αξία του ανθρώ­που, ποια η ταυτότητά του και αν τελικά θέλουμε να την αλλάξουμε ή προτι­μούμε να μείνουμε άνθρωποι ή και να γίνουμε όντως άνθρωποι.

Νέα έρευνα με απρόσμενα αποτελέσματα

Μήπως τελι­κά το πρώτιστο ανθρώπινο δικαίωμα είναι η προστασία της απώλεια λίπους λίπους του; Ετυμολογία της λέξης άνθρωπος Η ετυμολογία της λέξης άνθρωπος φαίνεται πως είναι αρκετά δύσκολη και αβέβαιη. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι προέρχεται από το άνω-θρώσκω, βλέπω ψηλά. Η ερμηνεία όμως αυτή, όσο και αν έχει ελκυστική σημασιο­λογία, φαίνεται πως είναι κάπως αυθαίρετη.

Και αυτό όμως δείχνει να παρουσιάζει τα προβλήματά του. Σημασία της λέξης άνθρωπος Σε τελική ανάλυση, αυτό που έχει σημασία δεν είναι η ετυμολογική προ­έλευση της λέξης όσο η έννοια που αποδίδεται σε αυτήν.

Στον δε Κρατύλο ο άνθρωπος του ανθρώπου που αποδυναμώνει Πλάτωνα αναφέρεται: « Είναι ενδιαφέρον ότι ο Πλάτωνας αλλού αναφέρει το εξής χαρακτη­ρι­στικό: «Οὐκ ἔστι τὸ τυχὸν Ὅρα οὖν μήτι πως ὡς θηρίον ποιήσῃς· ο άνθρωπος του ανθρώπου που αποδυναμώνει δὲ μή, ἀπώλεσας τὸν ἄνθρω­πον, οὐκ ἐπλήρωσας τὴν ἐπαγγελίαν» [5] ,πρόσε­χε να μην ενεργείς όπως τα ζώα, διαφορετικά έχεις χάσει τον άνθρωπο την ταυτότητά σουαπέτυχες να κατά­ξιώσεις την αποστολή σου.

Με άλλα λόγια ο νους και το λογικό, το εξεταστικόν και το αυτεξούσιον αποτελούν όχι μόνον κοσμή­ματα του ανθρώπου, αλλά ιδιώματά του, που μάλιστα τον διαφοροποιούν από τα ζώα. Το να μείνει κανείς ζώο είναι κατάντημα, το να γίνει άνθρωπος είναι τιμή [6].

Αμάθεια, θλίψη, στεναχώρια, αυτά είναι σαν τριπλό μαστίγιο πάνω από το κεφάλι του καθενός που ξεχνάει και αρνιέται το Θεό και δημιουργό Του. Όσο περισσότερο ο άνθρωπος συγκεντρώνει ασήμαντες γνώσεις, τόσο λιγότερο αισθάνεται πως ξέρει. Και όσο περισσότερο μαζεύει πλούτη, τόσο πιο φτωχός αισθάνεται. Όσο περισσότερο ο τέτοιου είδους άνθρωπος κυνηγά την τύχη, τόσο πιο βαθιά βυθίζεται στο σκοτάδι της απελπισίας. Γνωρίζετε ποια είναι η μεγαλύτερη αμάθεια; Αμαθείς είναι οι άνθρωποι, που δεν γνωρίζουν τον Θεό και τη δύναμή Του.

Ο άνθρωπος είναι κάτι μεγά­λο που κερδίζεις ή χάνεις, κάτι που μπορεί να κατέχεις ή και να απωλέσεις. Άνθρωπος είναι κάτι που είσαι, αλλά κυρίως κάτι που γίνεσαι.

Αμαθείς είναι οι άνθρωποι που δεν γνωρίζουν τον Θεό

Αξίζει να σημει­ωθεί ότι η Ελληνική γλώσσα είναι η μόνη στην οποία ο άνθρω­πος χαρα­κτηρίζεται στη βάσει των νοητικών του ικα­νοτήτων, των πνευματικών του χαρακτηριστικών. Αντίθετα, όλες οι λατι­νογενείς διά­λεκτοι και γλώσσες τον χαρα­κτηρίζουν βάσει της υλικότητάς του, της χοϊκής υπο­στάσεώς του homo, human, home, κ. Αυτή η λεπτο­μέρεια καταδει­κνύει και την αξιακή προτε­ραιό­τητα που δίνει η ελληνική γλώσσα και φιλο­σοφία στον άνθρωπο.

Άνθρωπος είναι κάτι που ξεπερνά τη βιολογικότητα. Τι είναι ο άνθρωπος - Βιοηθικὴ Επειδή οι βιολογικές επιστήμες αναφέρονται στη ζωική διάσταση του ανθρώπου, το ερώτημα που τίθεται είναι πόσο η απολυτοποίηση της ζωικό­τητας και μηχανικότητας ο άνθρωπος του ανθρώπου που αποδυναμώνει ανθρώπου αλλοιώνει την οντολογική ταυτότητά του.

Μία πρώτη προσέγγιση θεωρεί τον άνθρωπο ως ανώτερο βιολογικό, εφή­μερο πλά­σμα, που η ιστορία του και η ύπαρξή του εξαντλούνται μέσα στον χρόνο και στην υλική κτίση. Σε μια άλλη προσέγγιση, η κοινωνία προβάλλεται ως μείζον αγαθό, στην ισορροπία και στην πρόοδο της οποίας ο κάθε πολίτης οφείλει να συνεισφέρει.

Έριχ Φρομ, Η καρδιά του ανθρώπου, (από το ΑΝΤΙΚΛΕΙΔ)

Ο άν­θρωπος θεωρείται ως πολίτης, ως πολιτικό ον, ως κοινωνικό κύτταρο. Στη θεώρηση αυτήν, η ηθική αξία του ανθρώ­που αναφέρεται στο πώς συμπερι­φέρεται, στο πώς στοχάζεται και στο πώς σχετίζεται. Επιπλέον, πάλι κατά τον Αριστοτέλη, «πάντες ἄνθρωποι τοῦ εἰδέναι ὀρέ­γονται φύσει» [8]είναι στην φύση του ανθρώπου εγκατεστημένη η έφεση στη γνώση. Ο άνθρωπος μπορεί να ερευνά, να γνωρίζει, να βλέπει, να ορά· διεκ­δικεί τη γνώση, χωρίς να καταργεί το άγνωστο· ζει με τη δημιουργία, χωρίς να καταργεί το αδύνατο, είναι δημιουργικός.

Στον κόσμο που ζούμε ποτέ δεν θα μάθει τα πάντα, ποτέ δεν θα κατακτήσει το τέλειο, ούτε το άπειρο, ούτε το αιώνιο. Αυτά υπάρχουν για να τα επιθυμεί, να τα διεκδικεί, να κατατείνει, να τα οραματίζεται, όχι για να τα κατορ­θώσει ή να τα καταργήσει.

Η αξία του έγκειται πιο πολύ στην τάση ο άνθρωπος του ανθρώπου που αποδυναμώνει στην κατάκτηση του στόχου, στη δυναμική παρά στο τέλος. Πάνω σε αυτή την αλήθεια πατάει η φιλοσοφία, ο πολιτισμός, η επιστήμη, η τεχνολογία. Όχι το να φθάσεις στα όρια του κόσμου και να τα καταργήσεις, αλλά συνεχώς να τα κυνη­γάς και να αποδεχθείς ακραία δίαιτα κετο ύπαρξη των δικών σου ορίων, τα οποία προσπαθείς να μεταθέτεις.

Ο άνθρωπος ζει κυρίως ορεγόμενος παρά γευόμενος την τελειότητα! Σε μια τρίτη θεώρηση, κατά την οποία ο ο άνθρωπος του ανθρώπου που αποδυναμώνει έχει από μόνος του αξία, τότε παράγεται μία άλλη βιοηθική, όπου ηθικό είναι ό,τι οδηγεί στην δική του τελείωση, όχι απλά στην ισορροπία των κοινωνικών σχέσεων κριτικές αδυνατίσματος τσαγιού biovit των δικαι­ωμάτων του μέσα στην κοινωνία, χωρίς βέβαια αυτό να είναι δευτε­ρεύουσας σημασίας.

Ταξίδι στην άκρη του σύμπαντος National Geographic-greek subs full movie

Κυρίως όμως στην καλλιέργεια των αρετών, στο πλησί­ασμα του τέλειου, του άπειρου, του αιώνιου. Ο Θεός είναι υπαρκτός, είναι «ὁ Ὢν» [11] είναι αληθινός και τέλος είναι μεθεκτός, κοινωνού­μενος. Συνεπώς, ηθικό είναι ό,τι ανοίγει αυτή την προοπτική και μη ηθικό ό,τι την αποκλείει. Η προστασία και στήριξη αυτής της αξίας του ανθρώπου αποτελεί τον πυρήνα της χριστιανικής βιοηθικής.

Η εξέλιξη της ζωής του ανθρώπου Αυτού του τύπου η θεώρηση του ανθρώπου ως υπέρτατης αξίας παρή­γαγε ηθική, θρησκείες, φιλοσοφία, δίκαιο, πολιτισμό, πολύμορφη τέχνη και βοή­θησε τον κόσμο να συγκροτηθεί σε κοινωνίες. Αυτή οδήγησε και στην εξέλιξη της γνώσης και στην επιστήμη, βασιζόμενη στην αρχή ότι «πᾶσά τε ἐπιστήμη χωριζο­μένη δικαιοσύνης καὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς πανουργία, οὐ σοφία φαίνεται» [14].

Είναι αλήθεια ότι οι ίδιοι οι καρποί των ανθρώπινων επιτευγμάτων, όλα τα παραπάνω, συνέβαλαν ουσιαστικά στην καλλιέργεια του ανθρώ­που. Στην αρχή ο άνθρωπος χρησιμοποιούσε τα δικά του χέρια και τα εργα­λεία, είχε άμεση συμμετοχή στην αξιοποίηση και Η δίαιτα της Ρωσίδας Angela των κατα­σκευ­ών του, η δε εξάρτησή του από τη φύση ήταν απόλυτα συμβατή με τη βιολο­γικότητά του.

Μετά προχώρησε στην επινόηση των μηχανών. Αυτό περιό­ρισε την αμεσότητα στη συμμετο­χικότητά του στα έργα του και παράλληλα διαμόρ­φωσε βιταμίνες απώλειας βάρους του ένα περιβάλλον τεχνητό, δημιούργημα δικό του, μερικό υπο­κατάστατο της φύσης. Άρχισε να εγκλείεται στον κόσμο του. Αυτόν κυρίως να βλέπει.

Περιορίσθηκε ο έξω από τον άνθρωπο ορί­ζοντας.

Ο Άνθρωπος του Θεού 1 Αδόκιμη σοβαροφάνεια, θεατρική σκηνοθεσία και ένα φορτωμένο στην υπερβολή σενάριο συνθέτουν μια σινε-βιογραφία που δεν ξεπερνά σε ουσία μια σελίδα εγκυκλοπαίδειας.

Ενώ αυξήθηκε η γνώση και η δύναμή του, σμίκρυνε, κόντυνε, η ο άνθρωπος του ανθρώπου που αποδυναμώνει του. Ακολούθησαν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, οπότε πήραν ένα μέρος της σκέψης του, την υπολογιστική σκέψη, και τώρα με την ανάπτυξη της τεχνη­τής νοημοσύνης ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς του, ίσως το πιο σημαντικό, μπο­ρούν πλέον να το κάνουν οι μηχανές και καλύ­τερα. Ο άνθρωπος λιγοστεύει ακόμη περισσότερο. Γίνεται πιο αποτελεσματικός, αλλά λιγότερο άνθρωπος. Χωρίς αμφιβολία η εποχή μας έχει κάτι το συναρπαστικό επάνω της.

Ανα­καλύψεις όπως η διπλή έλικα του DNA ή ο ανασυνδυα­σμός του, η χαρτο­γράφηση του ανθρώπινου γονιδιώ­ματος και η δυνατό­τητα της επεξεργα­σίας του, το editing του γονιδιώματος, η τεχνολό­γηση του βιολογικού μικρο­κόσμου και των μηχανι­σμών αναπα­ραγωγής, οι παρεμβάσεις στη νανο-κλίμακα, οι τεχνο­λογίες ενίσχυ­σης του ανθρώ­που στο γνωσιακό επίπεδο, η ρομποτική απο­κατάστασή του, η τεχνη­τή νοη­μοσύνη, η μεταπή­δηση από τη διαχείριση της πληροφορίας στην επι­νόηση της μηχανικής ευφυΐας, όλα αυτά νομο­τελειακά μας οδη­γούν στην ταλά­ντωση ανάμε­σα στον θαυμασμό για το ανθρώπινο πνεύμα και στον φόβο για της συνέπειες των ανθρώ­πινων τεχνο­λογιών.

Main navigation

Ο άνθρωπος κινδυ­νεύει να κατα­σκευάσει αυτό το ομοίωμά του που θα τον αντικαταστήσει, που θα παγώσει τον πολιτισμό. Από την άλλη πλευρά, τα επιτεύγματα της Αστροφυσικής είναι εξίσου ή και περισσό­τερο συγκλονιστικά, αλλά δεν προκαλούν φόβο. Αυτά προξενούν δέος. Και τούτο διότι το σύμπαν δεν τεχνολογείται. Ο άνθρωπος είναι μεγά­λος για να το μελετά, να το ανακαλύπτει και να το σπουδάζει, αλλά πολύ μικρός για να το αλλά­ξει, να προσπαθήσει να το διορθώσει, να το χαλάσει.

Η ακτινοβολία υποβάθρου, η ύπαρξη του σκοτεινού σύμπα­ντος, ύλης και ενέργειας που δεν φαίνονται, δεν εκπέμπουν, η ψηλάφηση των εσχα­τιών του, η ανακάλυψη των μελανών οπών, οι εντυπωσιακές ερμη­νείες φύσεως, προέλευσης και εξέλιξης του κόσμου, η ανίχνευση των βαρυτικών κυμά­των, η γνώση της φυσι­κής και των νόμων του, της ιστο­ρίας και εξέλι­ξής του, όλα αυτά επιτεύγματα της τελευταίας εκατοντα­ετίας, κυριολε­κτικά συναρπά­ζουν και μαζί με την καλπά­ζουσα φαντα­σία εκτινάσσουν την ανθρώπινη σκέψη σε περιοχές υπερβολικά δύσβατες.

Μαζί με το σύμπαν θαυμάζεις τον άνθρωπο, χωμένο κάπου στο που­θενά, που όμως σκέπτεται, που το παρατηρεί, που το σπουδά­ζει. Ως υλική ύπαρξη είναι τόσο μικρός συγκρινόμενος με το μεγαλειώδες σύμπαν.

Η "επιδημία" ενός σύγχρονου κόσμου να εξουσιάζει το νόημα της ζωής

Κάτι μικρότερο από ένα γονίδιο, κάτι πιο ελάχιστο από ένα σωμάτιο, πιο λίγο από τη σκόνη. Ένα βιολογικό τίποτα, ένα υλικό μηδέν! Ένα όμως σκεπτόμενο σύμπαν ο ίδιος, ένα διαστελλό­μενο σύμπαν! Εδώ ο άνθρωπος κινδυνεύει να μην καταλάβει το μυστικό του, τον λόγο του, τη σχέση του μαζί του.

Και ενώ μόνο καταλαβαίνει τους νόμους του, να αισθανθεί ότι το κατακτά. Ότι είναι πιο μεγάλος από το άπειρο.

Ότι έχει βρει την «θεωρία των πάντων»!